در دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس عنوان شد: اهمیت زبان تزیین در طراحی مد و لباس
دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس به همت انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران و با همکاری دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه هنر، دانشگاه اراک، دانشگاه تربیت‌مدرس، دانشگاه سوره و واحد هنر جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران ۳ اسفندماه ۱۴۰۲ در دو بخش ارائه مقالات نشست علمی و کارگاه‌های تخصصی در فرهنگستان هنر برگزارشد.
به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه علم و فرهنگ، دکتر بیتا بهرامی قصر عضو هیئت‌علمی دانشگاه اراک و دبیر علمی دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس گفت: با توجه به اهمیت نظری و کاربردی موضوع نقوش تزیینی و بازخوانی آن در هنرهای کاربردی همچون طراحی پارچه و لباس، برای توسعه فن و مهارت‌های مرتبط با امر تزیین این همایش شکل گرفت.
در ادامه دکتر فهیمه زارع‌زاده عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس و رئیس همایش به اهمیت توجه به موضوع تزیین در دوران معاصر پرداخت و گفت: تزیین تنها هنر دیداری است که اولین هدف آن ایجاد خوشایندی است. هنری با تاریخچه خاص و یکی از اقسام بنیادین هنر ملی ایران که با دربرگرفتن نقش و نگارهایی متعدد از عصر ماقبل تاریخ بر دیواره بناها، وسایل، سلاح‌ها، منسوجات، البسه و حتی بدن به کار برده می‌شد. بااین‌حال، ما موظف هستیم در راه پذیرش مجدد تزیین و کاربرد صحیح آن به‌ویژه در عرصه مد و لباس، مطالعه و سایر موارد پیرامون این موضوع مانند آموزش، شرایط کار، چگونگی تولید، استفاده، حفاظت و مرمت، تکنیک و… را سرلوحه فعالیت‌های علمی خود قرار دهیم.
دومین همایش ملی زبان تزیین در طراحی مد و لباس میزبان سه عضو هیئت‌علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، در پنل‌های علمی و اختصاصی، چالش‌های کاربرد نقوش تزیینی در طراحی مد و لباس بود.
تحلیل سلیقه تزیینی زیورآلات
دکتر فواد نجم‌الدین عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و فرهنگ، با اشاره به مقاله مشترک خود و هنگامه چراکار؛ دانشجوی کارشناسی‌ارشد ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان «تحلیل سلیقه تزیینی زیورآلات شهر تهران» خاطرنشان کرد: مطالعه گذشته تاریخی تزیینات، ما را به تغییر مفهوم مصرف، شکل‌گیری و توسعه طبقات اجتماعی می‌رساند و در این میان اهمیت یافتن مفهوم مصرف نمادین، تعارض میان طراحی و بهای متریال را آشکار می‌سازد که در مقاله به تحلیل سلیقه تزیینی زیورآلات شهر تهران پرداخته شده است.
وی تأکید کرد: جامعه آماری مطالعه موردنظر شامل؛ بانوان در رده سنی ۲۰ الی ۵۰ سال بوده، گروه اجتماعی و اقتصادی پایین‌دست، متوسط و فرادست و همچنین جایگاه اجتماعی و شغلی متوسط و فرادست را در مناطق جغرافیایی مختلف، مورد نقد و تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است.
نجم‌الدین در ادامه به تشریح پژوهش‌هایی پرداخت که در باب بررسی نقش‌های شکل‌دهنده سلیقه‌های اجتماعی، کارکرد ذائقه‌سازی آنها را در بازار نقوش تزیینی زیورآلات ایران و در بستر طراحی مد و لباس بررسی می‌کند.
تأثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس
دکتر زهرا حسین‌نژاد عضو هیئت‌علمی گروه ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران، در بخش دیگر این همایش با اشاره به مقاله مشترک خود و ریحانه ملکی؛ دانشجوی کارشناسی ارتباط تصویری دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان: «تأثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس» گفت: با افزایش تنوع و تکثیر رسانه‌ها، انتخاب الگوی پوشاک افراد که نوعی رسانه هویتی آنان محسوب می‌شود، تابع عوامل متنوع‌تر و پیچیده‌تری می‌گردد، به‌طوری‌که دیگر کنترل آن توسط یک قدرت صـاحب رسـانه امکان‌پذیر نیسـت، بلکـه برآینـد جهت‌گیری رسانه‌ها با بی‌شمار اشکال گوناگون است کـه جهت‌گیری مـد را رقـم می‌زند.
وی افزود: لباس از مهم‌ترین شاخصه‌های فرهنگ هر تمدنی است و بشر همواره در فکر نوآوری و تنوع سبک پوشش بوده است. امروزه روند تولید پوشاک و مُد از نظر خلاقیت و تفکر به‌سرعت در حال تحول است و این مسئله به حدی رسیده که دیگر جنس پوشاک از محور انتخاب خارج و رنگ، فرم، مدل و طراحی لباس ملاک و معیار انتخاب پوشاک مناسب قرار گرفته است، این پژوهش با بررسی روند تغییر رسانه‌ها، اهمیت امکان دخالت آگاهانه را در شکل‌دهی به جریان مد و کاربرد نقوش تزیینی در جهت ارتقای فرهنگ عمومی نشان می‌دهد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه نشست، عنوان کرد: نقش‌آفرینی و هنرنمایی در تزیین پارچه، مد و لباس با استفاده از ویژگی‌های منحصربه‌فرد هنرهای سنتی، سابقه‌ای کهن در ایران دارد. امروزه بیشترین محل استفاده از هنرهای تزیینی زیر مجموعه نساجی سنتی، تزیین پوشاک است.
وی خاطرنشان کرد: در این مقاله با فرض بر اینکه بین فرهنگ و نقوش تزیینی و سنتی استفاده شده در پوشاک از لحاظ معنا و مفهوم رابطه‌ای وجود دارد، به مطالعه در خصوص تأثیر رسانه در بازآفرینی نقوش تزیینی در مد و لباس پرداختیم.
حسین‌نژاد تأکیدکردن: هنر در هر زمان، با بهره‌گیری از قابلیت‌ها، امکانات و انتظارات هر دوره، برای ارائه افکار و انعکاس اندیشه‌های هنرمندان، به طرق مختلف ظاهر شده است. زمان، در تغییرات سبک‌ها و تکنیک های هنری، چنان مؤثر واقع شده که امروزه هنر، مبتنی بر فناوری که حاصل اختراعات و ایده‌های نوین، به‌عنوان یکی از نیازهای جدی جامعه هنری حاضر، برای ارتباط با انسان معاصر، بدل شده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و فرهنگ افزود: پرواضح است که شناخت هر چه بیشتر هنر معاصر و به‌کارگیری شیوه‌های نوین تزیینی و بصری، برای انعکاس اندیشه‌های اصیل و تمدن هر کشور ضروری است. انعکاس اندیشه‌هایی که در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، تجاری، سیاسی، اقتصادی و یا حتی عرضه عقاید شخصی، هنر، تکنولوژی و رسانه‌های نوین هنری را ابزار قرار می‌دهد. در این میان ابزارهای هنری، یکی از رساترین، بلیغ‌ترین و کاری‌ترین ابزار ابلاغ و ارسال پیام است، زیرا که هنر یعنی مجرد شدن و تجرد را احساس‌کردن. یعنی آن روح مطلق ناخودآگاه در انسان و به خودآگاهی رسیدن. در این میان، تزیین به‌عنوان مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری اثر هنری است.
رئیس انجمن علمی هنرهای تجسمی ایران گفت: امروزه چندمعنایی بودن و برخورداری از عناصر بصری و تزیینی، وجه اشتراک اغلب آثار هنرهای تجسمی است؛ این جنبه از خصایص آثار هنری، در واقع بدین معنی است که هر پدیده‌ای که عنصر اصلی سازنده آن تزیین، تخیل و عاطفه باشد، بی شک نمی‌تواند معنایی منجمد و تک‌بعدی داشته باشد. از این روست که هر نگرنده‌ای که در برابر آثار هنرهای تجسمی می‌ایستد؛ دریافت و استنباط خاص خود را دارد. از سویی دیگر، آثار هنری به‌سادگی می‌توانند بیان‌کننده زیبایی حقیقی یا احساسات باشند و در این میان ضرورت پرداختن به جایگاه زبان تزیین در هنرهای تجسمی به‌خوبی می‌تواند نمایانگر نقش آن در زیبایی حقیقی باشد که هنرمند خالق، در لابه‌لای خلق آثار هنرهای تجسمی به کنکاش آن می‌پردازد.
زهرا حسین‌نژاد خاطرنشان کرد: فرهنگ و رسانه نیز هر دو قابلیت تأثیرگذاری بر هم و تأثیرپذیری از یکدیگر را دارند، ضـمن اینکه می‌توانند در فرایند فرهنگ گرایی و فرهنگ‌پذیری، با پیداشدن یـا تغییـر علایـق و منـافع اجتماعی، به فرهنگ‌سازی مبادرت ورزند.
وی عنوان کرد: مدها در بازه‌ای از زمان، از طریق رسانه‌ها، در بین جمعیتی گسترش می‌یابند که این جمعیت‌ها ممکن است سبک‌های زنـدگی متفـاوتی داشته باشند. به‌تناسب این سبک‌های زندگی، مد انعکاس متفـاوتی از جمله در حیطه نقش، تزیین و طراحی می‌یابد، مد از طریـق تأثیرگذاری بر لایه‌های سطحی فرهنگ نظیر تغییر در فناوری، نمادها و اسطوره‌های جدیـد خلق می‌کند و یا نمادها و اسطوره‌های گذشته را بازتولید کرده یا تغییر می‌دهد و رفته‌رفته روی هنجارها، ارزش‌ها و نهایتـاً باورهـا تـأثیر می‌گذارد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: همچنین اینترنت و امروزه هوش مصنوعی به‌عنوان یک رسانه جدید در این سال‌ها توانسته است که مخاطبان قابل‌توجهی به خود جلـب کنـد و دلیـل امـر آن اسـت کـه مخاطب اینترنت علاوه بر تأثیرپذیری از فضای اینترنت، توانایی این را دارد که روی آن تأثیر نیز بگذارد. این قابلیت‌ها باعث می‌شود کـه کـاربران آن عـلاوه بـر تأثیرپـذیری، تأثیرگذار نیز باشند؛ بنابراین، مد را می‌توان هم بخشی از فرهنگ و هم نوعی رسانه قلمـداد کـرد که نقش زیادی در بازآفرینی نقوش تزیینی ایفا می‌کند.
لزوم بازنگری نقوش سنتی در طراحی مد معاصر
دکتر فرشته کیاوش عضو هیئت‌علمی گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ در بخش دیگر این همایش با اشاره به مقاله مشترک خود و مریم شیاسی؛ دانشجوی کارشناسی‌ارشد طراحی پارچه و لباس دانشگاه علم و فرهنگ با عنوان «تحلیل نقوش فرش ایرانی در مجموعه برند هرمس» گفت: ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻓﺮش را در ﺟﻬﺎن می‌توان ﺑﻪ آﻏﺎز ﺗﻤﺪن در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی داﻧﺴﺖ، ﯾﻌنی از آن زﻣﺎن که اﻧﺴﺎن داﻧﺴﺖ روی زﻣﯿﻦ ﺳﺮد و پر از ﺧﺎر و ﺣﺸﺮه نمی‌تواند زﻧﺪگی کند و ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از پوﺳﺖ، سپس پشم‌های درﻫﻢ ﺷﺪه ﺟﺎﻧﻮران اﻃﺮاف محیط‌زیست ﺧﻮد کرد. از ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﻫﻨﺮ ﻋﻈﯿﻢ اﯾﺮانی که پس ﺧﻠﻖ آن، در ﻫﺮ دوره و در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﻮش و ﺳﺎﺧﺘﺎر بصری متفاوت اﯾﺠﺎد شد، امروزه در مجموعه‌های ﻃﺮاﺣﺎن ﻟﺒﺎس استفاده‌های زیادی ﺷﺪه، به‌گونه‌ای که اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش در لباس‌ها، ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد آﺛﺎری ﺑﺎ فرهنگ‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﻔﯿﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ.
وی افزود: ﻫﺪف از اﯾﻦ پژوﻫﺶ که در زﻣﺮه پژوهش‌های توسعه‌ای و از ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻨﯿﺎدی ﻗﺮار دارد، ﺑﺎ بهره‌گیری از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻨﺎدی و سیر تحول تاریخی به شیوه ﻮﺻﯿفی-ﺗﺤﻠﯿلی ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه، به ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ برند هرمس در آن از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش اﯾﺮانی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، پرداختیم.
کیاوش افزود: ﺑﺎ ﺑﺮرسی اﯾﻦ ﻧﻘﻮش و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن، ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ پاﯾﯿز – زمستان ۲۰۱۲، ﺑﻪ ﻧﻮع ﻧﻘﻮش و اﯾنکه ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ کدام ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ، می‌رسیم. یافته‌های پژوﻫﺶ، ﺑﯿﺎنگر اﯾﻦ اﺳﺖ که ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻘﻮش ﻓﺮش اﯾﺮانی در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ برند ﻫﺮﻣﺲ که از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش ﺗﺒﺮﯾﺰ، مانند اشکال طبیعت‌گرایانه، نقوش اﻧﺴﺎنی، ﺣﯿﻮان، اشکال ﻫﻨﺪسی (چهارگوش، شش‌ضلعی، ﻟﻮزی و اﻣﺜﺎل آنها) و ﺗﺮکیب ﻧﻘﻮش ﺑﺎ ﺗﻨﻮع رنگ‌ها در رنگ‌آمیزی ﻧﻘﺸﻪ و زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ می‌رسیم که ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش در ﻟﺒﺎس و اکسسوری و… ﺗﺮکیب دو ﻫﻨﺮ ﻓﺮش و پوﺷﺎک در کنار هم ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺼﺮی ﺑﺨﺼﻮص (ﺑﺎﻓﺖ و ﺗﺮکیب پاﻟﺖ رنگی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ) ﺑﺎ ﻧﻘﻮش ﻓﺮش ﺗﺒﺮﯾﺰی و… ﺑﻪ آﺛﺎر ﺑﺎشکوه دست‌یافته‌ایم و ادﻏﺎم ﻓﺮﻫنگ ﺷﺮقی و ﻏﺮبی در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ چشم می‌خورد.