پیشگیری از حوادث چهارشنبه پایان سال
چهارشنبه‌سوری یکی از سنت‌های قدیمی ما ایرانیان است که در زمان‌های گذشته در حد یک آتش‌بازی مختصر در نقاط از پیش تعیین شده و در یک ساعت معین اجرا می‌گردید و هدف نهایی آن پاک‌سازی محیط زندگی و برطرف‌کردن کدورت‌های مابین اقوام بود تا به هنگام فرارسیدن عید نوروز با دلی پاک و به‌دوراز هرگونه کینه‌توزی و خصومت شروع سال جدید را جشن بگیرند.
متأسفانه در سالهای اخیر مراسم سنتی و زیبای این شب رنگ دیگری به خود گرفته و تبدیل به بازی‌های خطرناک با مواد منفجره و محترقه گردیده است. آتش‌زدن بوته‌های خشک و پریدن از روی آتش به تجمع جوانان در خیابان‌ها، آتش‌زدن فشفشه، پرتاب سیگارت و ترقه تبدیل شد که می‌تواند خطرات متعددی را برای بسیاری از هم‌وطنان عزیزمان به دنبال داشته باشد.
هر سال مواد محترقه‌ای وارد بازار می‌شوند که قدرت انفجار آنها بیشتر از قبل بوده و در بسیاری از مواقع جهت افزایش قدرت انفجار در داخل آنها از خرده‌شیشه استفاده می‌شود که در زمان انفجار علاوه بر تولید صداهای بسیارگوش خراش و آزاردهنده، آسیب‌های جدی به چشم و سایرنقاط بدن وارد می‌کنند.
اصول پیشگیری از حوادث مربوط به چهارشنبه پایان سال
هرگونه بی‌توجهی به نکات ایمنی و سهل‌انگاری در برپایی مراسم چهارشنبه‌سوری می‌تواند زیان‌های جانی و مالی سنگین و غیر قابل جبرانی را در پیداشده باشد. خانواده‌ها می‌توانند نقش مهمی را در پیشگیری از حوادث مربوط به چهارشنبه پایان سال ایفا می‌کنند. ممکن است موضوع ایمنی و پیشگیری از حوادث مربوط به چهارشنبه پایان سال، در بدو امر برای گروه سنی نوجوان و جوان جالب نباشد، چرا که آنها مجبـورند محدودیت‌هایی را سرانجام این تفریح خطرناک متحـمل شوند، ولی می‌توان با نشان‌دادن اهمیـت موضـوع و اینـکه حوادث مربوطـه می‌تواند تهدیدکننده سالمت آنها باشد، آموزش در این زمینـه را برای آنها جالب‌تر کرد. باید کودکان و نوجـوانان را تشـویق کرد که از حوادث درک خوبی داشتـه باشند. باید به آنها آموزش داد که آنها در مقـابل مواد محتـرقه و حوادث ناشی از تماس با آن آسیب‌پذیر هستند. آموزش آسیب‌پذیری در مقابل خطرات مذکور، از اهمیت خاصی برخوردار است.
توصیه‌های پیشگیرانه برای عموم
۱. در شادی‌های فرزندان دلبندتان مشارکت کنید تا همیشه نظاره‌گر گل خنده‌هایشان باشید .
۲۲. فرزندانتان را در تهیه وسایل آتش‌بازی بی‌خطر و مفرح همراهی کنید.
۳. از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش‌بازی دستی توسط فرزندان اکیداً جلوگیری نموده و نظارت بر موضوع را جدی بگیرید.
۴. از نگهداری مواد محترقه و وسایل آتش‌بازی (حتی وسایل و مواد استاندارد) در نزدیکی وسایل حرارتی و برقی خودداری نمایید.
۵. حتی المکان برای روشن‌کردن آتش از محل‌های تعیین شده توسط شهرداری منطقه استفاده کنید.
۶. در هنگام برپایی آتش در داخل یا خارج از ساختمان از دسترسی به کپسول اطفای حریق و جعبه کمک‌های اولیه اطمینان حاصل نمایید.
۷. مراقب رفتارهای خطرناک و ناهنجار افراد باشید و در صورت لزوم مراتب را به واحدهای گشتی نیروی انتظامی و یا پلیس ۱۱۰ اطلاع دهید.
۸. از سوزاندن وسایل یا مواد غیرمتعارف مانند الستیک و آمپول و استفاده از مواد آتش‌زا نظیر بنزین، الکل، کاربست و مانند آن جدا خودداری نمایید.
۹. از برپایی آتش در معابر باریک و در نزدیکی پست‌های برق یا ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز و پارکینگ‌های عمومی خودداری کنید.
۱۰. از برپایی آتش‌های حجیم و غیرقابل‌مهار خودداری نمایید.
۱۱. نگهداری مواد محترقه غیراستاندارد از قبیل اکلیل و سرنج و… غیرمجاز و برخلاف قانون بوده و می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای خود و دیگران به همراه داشته باشد.
۱۲. با رعایت حقوق شهروندی از پرتاب نارنجک و مواد محترقه به ساختمان‌ها که موجب آسیب رساندن و بدمنظر کردن سیمای شهر می‌گردد، خودداری نمایید.
۱۳. از حمل مواد محترقه حتی به مقادیر بسیار کم، در جیب لباس و کیف جدا خودداری کنید.
۱۴. در صورت نگهداری مواد محترقه، حتی کم‌خطر حتماً ً آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
۱۵. مواد محترقه را به‌طرف افراد دیگر پرتاب نکنید.
۱۶. هیچگاه مواد محترقه را در ظروف شیشه‌ای یا فلزی قرار ندهید، زیرا در صورت انفجار ذرات شیشه یا فلز، به اطراف پرتاب شده و سبب صدمات و خطرات جانی خواهد شد.
۱۷. از آتش‌زدن الستیک، هیزم، کارتن خالی و امثال آن در واحدهای مسکونی، معابر، کوچه و خیابان خودداری نمایید.
۱۸. گاهی جوانان و نوجوانان جهت تهیه مواد محترقه به فروشگاه‌های رنگ و مواد شیمیایی مراجعه می‌کنند، بنابراین به فروشندگان این قبیل مواد توصیه می‌شود که اکیداً از فروش مواد آتش‌زا به این گروه سنی خودداری کنند.
۱۹. از پرتاب نمودن ظروف تحت‌فشار از جمله کپسـول، اسپری، حشره‌کش‌ها و غیره در آتـش خودداری نمایید.
نکات ایمنی هنگام وقوع آتش‌سوزی
بر اسـاس آخرین آمار حدود6/8درصد از حوادث در حال تهیه و ساخت مواد محتـرقه به وقوع می‌پیوندد پس باید خود را برای رویارویی با آتش‌سوزی کرد. سرعت عمل هنگام روبروشدن با آتش‌سوزی برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کانال حیاتی است.
همان‌طور که می‌دانیم آتش خیلی سریع انتشار می‌یابد، بنابراین بلافاصله آتش‌نشانی (125) و اورژانس (115) را خبرکنید و تا آنجا که می‌توانید، اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آنها بدهید.
۱. سعی کنید که افراد را از ساختمان بیرون ببرید.
۲. با رعایت جوانب احتیاط به خاموش‌کردن آتش بپردازید.
۳. به‌هیچ‌وجه وارد ساختمان آتش‌گرفته نشوید مگر آن که مجهز به ماسک تنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید.
۴. قبل از فرار از اتاقی که در آن بسته است، در را لمس نمایید. اگر در داغ باشد از خروجی‌های دیگر استفاده کنید.
۵. اگر در ساختمان آتش‌گرفته گرفتار شده‌اید فوراً ً به اتاقی که دارای پنجره است بروید و در را ببندید سپس پتو یا فرش را طوری زیر در قرار دهید که دود وارد اتاق نشود و آنگاه از طریق پنجره تقاضای کمک کنید.
۶. اگر دود، حرارت یا شعله‌های آتش مسیرهای خروجی شما را مسدود کرده است در را ببندید و در اتاق بمانید. تنها با استفاده از پارچه سفید از طریق پنجره کمک بخواهید. اگر در اتاق تلفن وجود دارد با آتش‌نشانی (125) تماس بگیرید و موقعیت خود را خبر دهید.
۷. زمانی که در جریان حریق واقع می‌شوید با حفظ خونسردی تمام تهویه‌های ساختمان خاموش کنید تا به‌این‌ترتیب از ورود اکسیژن به داخل ساختمان جلوگیری شود.
۸. ظرف مشتعل را حرکت ندهید. شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یا پوشش‌های دیگر خفه کنید.
۹. امدادگران و یا افرادی که در جریان حریق واقع شده‌اند باید لباس‌های دارای الیاف مصنوعی و پلاستیکی را از خود دور کنند.
نکات ایمنی در نجات مصدوم از اتاق پردود
ابتدا مطمئن شوید برای نجات مصدوم جان خود را به خطر نمی‌اندازید.
طناب نجات را به کمر خود ببندید و آن را به دست یکی از حاضران بدهید.
روشـی از نشانه‌های قراردادی بین خود و کسـی که طناب را در دست دارد برقرار کنید تا زمانی که عالمت دادید شما را بیرون بکشد. بهترین روش این است که طناب را به‌صورت دائم در حالت کشیده نگه دارید و در هنگام خطر آن را شل کنید تا فرد متوجه خطر شود و شما را بیرون بکشد.
توجه: بستن دستمال خیس به‌دور دهان و بینی باعث محافظت شما در برابر گاز یا دودهای سمی خواهد شد.
اگر تنفس مصدوم قطع شده بلافاصله تنفس مصنوعی را شروع کنید و سپس مصدوم را به بیمارستان برسانید.
مصدوم را باتوجه‌به رعایت تمام جنبه‌های ایمنی به‌سرعت به سمت در خروجی بکشید. لباس آتش‌گرفته مصدوم را با استفاده از پتو، گلیم و یا کت خاموش کنید.
اگر لباس سوخته به پوست مصدوم چسبیده سعی نکنید آن را جداکنید.
کمک‌های اولیه
کمک‌های اولیه در سوختگی
۱. وضعیت عمومی مصدوم را بررسی کنید. برای این منظور ابتدا از باز بودن راه‌های هوایی و تنفس صحیح اطمینان حاصل کنید.
۲. درصورتی‌که مصدوم بیهوش است سر او را عقب بکشید تا زبان موجب انسداد راه‌های هوایی نشود.
۳. اگر مصدوم نفس نمی‌کشد و نبض ندارد عمل احیاء (تنفس مصنوعی همراه با ماساژ قلبی) را آغاز کنید .
۴. ناحیه سوخته را با آب سرد شست‌وشو دهید و بدین‌طریق آن را خنک کنید.
۵. ساعت، گردنبند، دستبند، انگشتر، کمربند و کفش‌های مصدوم را در آورید.
۶. به‌خاطر داشته باشید که اگر لباس مصدوم به پوست ناحیه سوخته چسبیده است لباس را از پوست جدا نکنید؛ بلکه لباس را از دورتادور محل چسبیده قیچی کنید.
در صورت آسیب‌دیدن چشم و یا پلک‌ها
۱. از مالیدن چشم‌ها و پلک‌ها خودداری کنید.
۲. حتماً در اولین فرصت به اورژانس چشم‌پزشکی مراجعه کنید. زیرا در بعضی مواقع آسیب‌های چشمی در مراحل اولیه علائم زیادی ندارند و ظاهر بدی ایجاد نمی‌کنند اما می‌توانند حوادث ناگواری برای چشم ایجاد کنند.
۳. چشـم فرد آسیب‌دیده را با یک وسـیله در دستـرس مانند لیوان‌های یک‌بارمصرف یا مقوائی که به شکل مخروط درآورده‌اید بپوشانید. نیازی به گذاشتن دستمال، پنبه یا گاز روی چشم وجود ندارد.
۴. از هیچ‌گونه پماد یا قطره چشمی استفاده نکنید و چشم‌ها را نشویید؛ زیرا استفاده از آنها می‌تواند آسیب وارده به چشم را شدیدتر کند.
۵. از مصرف آسپیرین، ایبوبروفن و مواد مشابه تا رسیدن به اورژانس چشم‌پزشکی خودداری کنید.
۶. سعی کنید مواد غذائی به بیمار ندهید تا در صورت نیاز به جراحی بتوان در اولین فرصت این کار را انجام داد.
سخن آخر
استفاده از مواد آتش‌بازی هرگز به طور کامل ایمن نیست، حتی درصورتی‌که مراقبت کامل صورت گیرد. حوادث نه‌تنها ممکن است برای کسانی که در تهیه و ساخت مواد محترقه مشارکت دارند، رخ دهد؛ بلکه ممکن است برای کسانی که به بازی و تماشا مشغولند نیز اتفاق بیفتد. در صورت بروز هرگونه حریق و یا حادثه ضمن حفظ خونسردی دراسرع‌وقت با شماره‌تلفن ۱۱۵ مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی و ۱۲۵ سازمان آتش‌نشانی تماس گرفته و مراتب را با ذکر نوع حادثه و نشانی دقیق اطلاع دهید.
بیایید شور و شادی چهارشنبه‌سوری را با یک‌عمر غم و افسوس عوض نکنیم!
معاونت فرهنگی،اجتماعی و دانشجویی(اداره بهداشت و سلامت)