نهضت حسینی … درسی برای امروز و فردا
محرم، ماهی است که با مفاهیم ژرفی همچون آزادی، آزادگی، ایثار و شهادت در هم تنیده شده است. فرصت مغتنمی است تا علاوه بر سوگواری و عزاداری، به یادگیری درس های این واقعه بزرگ بپردازیم. محرم به ما یادآوری می‌کند که به عمق این واقعه بپردازیم و از سطحی‌نگری و ساده‌اندیشی دوری کنیم. این امر به ویژه برای نسل پرسشگر و بی‌تاب امروز که نیازمند دلایل منطقی و قوی است، اهمیت ویژه‌ای دارد.
بازخوانی تاریخ عاشورا و گذر از سطحی‌نگری‌ها ما را به تفکر و واکاوی آنچه بر خاندان حسینی گذشت وا می‌دارد. این بازخوانی می‌تواند راهگشای جوانانی باشد که تنها با دلایل محکم و منطقی قانع می‌شوند. متاسفانه، بسیاری از حقایق عاشورا در زیر سایه دین فروشان، خرافه‌گرایان و کاسبان دین پنهان مانده و این آب گوارا و زلال از تشنه‌لبان حقیقت دریغ شده است.
شناخت صحیح از امام حسین و یارانش
برای شناخت بهتر نگرش، بینش، منش و روش امام حسین و همراهانش، به منابعی روی آوردم که به حادثه کربلا بدون هیچ‌گونه سوگیری و پیرایه ای پرداخته‌اند. مخاطبان باید بدانند از زمانی که حوادث عاشورا دستمایه نابخردان و نادانان و مطامع مغرضان شده است، بسیاری کوشیده‌اند از این بار سنگین و مخرب بکاهند و عاشورا را همانطور که رخ داده است روایت کنند.
یکی از کتاب‌های ارزشمند در این زمینه که از بهترین مطالب پیرامون عاشورا که با اهداف پیش‌گفته سازگاری بیشتری دارد، کتاب سه جلدی استاد مرتضی مطهری است. نگاه ژرف‌بین و حساسیت‌های استاد مطهری در مطالعه رویداد‌های تاریخ، از جمله موضوع قیام عاشورا، به پژوهشگران، علاقه‌مندان و سخنوران کمک شایانی می‌کند تا تحقیق و گفته‌های خود را از تحریفات، تعابیر نادرست و خرافات پاک نگه دارند.
تحلیل‌های استاد مطهری و ضرورت پیراستن روایت عاشورا
کتاب «حماسه حسینی» مجموعه‌ای است که سخنرانی‌ها و یادداشت‌های پراکنده و غیر تفصیلی استاد مطهری را از حدود سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶ در بر می‌گیرد. استاد مطهری در این اثر جاودان، با تحلیل تاریخی از عاشورا، به ضرورت پیراستن روایت قیام امام حسین از کژاندیشی‌ها، تفسیرهای غلط و اغراض ناروا پرداخته و آن را به عنوان یک الگوی سازنده برای زندگی در طول تاریخ مطرح می‌کند.
تأثیر عاشورا بر جامعه و فرهنگ
عاشورا نه تنها یک رویداد تاریخی بلکه یک منبع الهام‌بخش برای بسیاری از حرکت‌ها و تحولات اجتماعی و فرهنگی است. پیام‌های عاشورا درباره عدالت، مقاومت در برابر ظلم و فداکاری برای اصول و ارزش‌ها همچنان برای نسل‌های مختلف حائز اهمیت است. در جوامعی که به دنبال اصلاحات اجتماعی و عدالت هستند، عاشورا می‌تواند به عنوان یک الگوی موثر و راهنما عمل کند.
نقش رسانه‌ها و آموزش در انتقال مفاهیم عاشورا
رسانه‌ها و نهادهای آموزشی نقش مهمی در انتقال مفاهیم عمیق عاشورا به نسل‌های جدید دارند. از طریق برنامه‌های آموزشی، مستندها، فیلم‌ها و کتاب‌ها می‌توان به تحلیل‌های دقیق‌تر و علمی‌تری از واقعه عاشورا پرداخت و به این ترتیب از تحریفات و ساده‌نگری‌ها جلوگیری کرد. ایجاد برنامه‌های گفتگو محور و مطالعات میان‌رشته‌ای می‌تواند به تعمیق فهم جامعه از این واقعه کمک کند.
سخن پایانی این بخش
محرم و عاشورا، فراتر از یک ماه و یک رویداد تاریخی، فرصتی برای تأمل در ارزش‌های انسانی و اصول اخلاقی است. این ماه به ما یادآوری می‌کند که از سطحی‌نگری‌ها و ساده‌اندیشی‌ها دوری کنیم و به عمق مفاهیم نهفته در واقعه عاشورا پی ببریم. تنها با بازخوانی دقیق و علمی از این رویداد است که می‌توانیم به درک بهتری از آنچه بر خاندان حسینی گذشت، دست یابیم و این مفاهیم را به عنوان راهنمایی برای زندگی در دنیای امروز به کار ببریم.
*دکتر جعفر آهنگران، عضو هیئت علمی دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ